Wprowadzenie
Przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, określone w art. 178a § 1 Kodeksu karnego, wymaga spełnienia kilku znamion ustawowych, w tym prowadzenia pojazdu „w ruchu lądowym”. To kryterium, choć na pozór oczywiste, często staje się przedmiotem sporów w procesach karnych. W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym jest „ruch lądowy”, jakie miejsca obejmuje i dlaczego jego znaczenie jest kluczowe dla prawidłowego ustalenia miejsca popełnienia przestępstwa.
________________________________________
Czym jest „ruch lądowy”?
Pojęcie „ruch lądowy” jest interpretowane szeroko. Obejmuje ono wszelkie miejsca, gdzie odbywa się rzeczywisty ruch pojazdów mechanicznych, niezależnie od ich formalnego statusu jako drogi publicznej. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, kryterium to nie odnosi się wyłącznie do dróg publicznych czy stref zamieszkania, ale również do innych miejsc dostępnych do powszechnego użytku, takich jak:
• drogi wewnętrzne,
• parkingi,
• drogi osiedlowe,
• tereny przemysłowe,
• place przed dworcami,
• leśne ścieżki użytkowane przez pojazdy.
W praktyce kluczowe jest ustalenie, czy w danym miejscu odbywał się faktyczny ruch pojazdów, który mógłby zagrozić bezpieczeństwu innych uczestników ruchu.
________________________________________
Formalny status miejsca a ruch lądowy
Warto zauważyć, że ustawodawca w art. 178a § 1 k.k. posłużył się terminem „ruch lądowy”, który jest szerszy niż „droga publiczna” wymieniona kiedyś w § 2 tego przepisu – obecnie przepisu uchylonym. Oznacza to, że dla bytu przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. kluczowa jest nie tyle formalna kategoria drogi, co rzeczywiste warunki, w których poruszał się pojazd.
Przykładowo, prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości na drodze dojazdowej do posesji, na parkingu przy supermarkecie czy na terenie przemysłowym również może wypełniać znamiona przestępstwa, o ile miejsce to było faktycznie dostępne dla innych uczestników ruchu.
________________________________________
Dlaczego kryterium „ruchu lądowego” jest kluczowe?
Znamię „ruchu lądowego” pełni funkcję gwarancyjną, określając obszar, w którym prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości stanowi przestępstwo. Ma to szczególne znaczenie w kontekście oceny, czy miejsce, w którym sprawca kierował pojazdem, spełniało warunki dostępności i faktycznego użytkowania przez innych uczestników ruchu.
Orzecznictwo sądowe wskazuje, że miejsca takie jak podwórka, zamknięte warsztaty samochodowe czy łąki wykorzystywane wyłącznie przez właścicieli nie stanowią „ruchu lądowego”. Jednak miejsca, które są dostępne dla szerszej grupy użytkowników – nawet jeśli formalnie nie są drogami publicznymi – mogą być uznane za obszar ruchu lądowego.
________________________________________
Orzecznictwo a praktyka sądowa
Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że dla przypisania znamion przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. nie jest konieczne literalne użycie słów „ruch lądowy” w opisie czynu. Wystarczy, by z opisu i ustaleń faktycznych jednoznacznie wynikało, że miejsce popełnienia przestępstwa odpowiada kryteriom tego pojęcia. Przykładowo, prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości na parkingu przed sklepem, gdzie poruszają się inni użytkownicy, spełnia te wymagania.
Jednocześnie, jak zauważono w jednym z wyroków Sądu Najwyższego, nadmierny formalizm w podejściu do opisu znamion przestępstwa może prowadzić do niesłusznych uniewinnień, co stoi w sprzeczności z celem postępowania karnego.
________________________________________
Podsumowanie
Kryterium „ruchu lądowego” w art. 178a § 1 k.k. jest kluczowe dla ustalenia miejsca popełnienia przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości. Interpretowane szeroko, obejmuje różnorodne miejsca, gdzie odbywa się rzeczywisty ruch pojazdów, niezależnie od ich formalnego statusu jako drogi publicznej. Prawidłowe zrozumienie i zastosowanie tego kryterium ma istotne znaczenie zarówno dla wymiaru sprawiedliwości, jak i ochrony bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego.
Jeżeli popełniłeś przestępstwo jazdy po alkoholu albo potrzebujesz pomocy w innej sprawie związanej z prowadzenia pojazdy skontaktuj się z nami, prowadzimy Kancelarię Adwokacką w Warszawie.